زمان تقریبی مطالعه: 3 دقیقه
 

اخبار تخییر




احادیث دلالت کننده بر حجیت یکی از اخبار متعارض متعادل‌ به‌طور نامعیّن را اخبار تخییر گویند.


۱ - تعریف


اخبار تخییر، به دسته‌ای از روایات گفته می‌شود که در باب تعارض اخبار، برای یکی از دو خبر متعارض متعادل‌ به‌طور نامعین اثبات حجیت می‌کنند.
[۱] الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی، ایروانی، باقر، ج۴، ص۴۳۳.    
[۲] الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی، ایروانی، باقر، ج۴، ص۴۱۶.    

به رواياتی که بر تخيير ميان دو خبر متعارض در مقام عمل دلالت دارد- مانند «... بأيّهما أخذت من باب التّسليم وسعک»
[۳] وسائل الشیعة، شیخ حر عاملی، ج۲۷، ص۱۰۸.    
- اخبار تخيير گفته می‌شود. از اين اخبار در اصول فقه ياد شده است.
به قول مشهور، چنان‌چه دو خبر در مقام بيان حکم مسأله‌ای متعارض باشند مانند آن که يکی به چيزی امر و ديگری از آن نهی کند و هيچ کدام بر ديگری ترجیح نداشته باشد، مکلّف در عمل به مقتضای هر کدام، مخيّر است.
[۴] اصول الفقه، مظفر، شیخ محمدرضا، ج۲، ص۲۰۸.    


۲ - توضیح


وقتی دو یا چند روایت با یک دیگر تعارض کنند، نخست به مرجحات باب تعارض مراجعه می‌شود و اگر دو روایت از هر نظر با هم مساوی باشند و مرجحی برای یکی از آن‌ها پیدا نشود، باید یکی از دو خبر را بنا بر ابتدایی بودن تخییر انتخاب کرده و تا آخر طبق آن عمل نماییم و الا اگر مدتی به یکی و مدتی بعد به دیگری عمل شود، مخالفت قطعی لازم می‌آید.
مشهور اصولیون، عمل به روایات تخییر را هنگام تعادل واجب می‌دانند.

۳ - نمونه‌ای از اخبار تخییر


یکی از اخبار تخییر، خبر ابن‌جهم از امام رضا (علیه‌السلام) است: «قلت: یجیئنا الرجلان و کلاهما ثقة بحدیثین مختلفین و لایعلم ایهما الحق؟ قال: فاذا لم‌یعلم فموسع علیک بایهما اخذت؛ از امام هشتم (علیه‌السلام) سؤال نمودم: دو راوی که هر دو آن‌ها ثقه هستند دو حدیث مختلف برای ما نقل می‌کنند و نمی‌دانیم کدام یک حق است، حضرت فرمود: هنگامی که این چنین شد شما اختیار دارید به هر کدام که خواستید، عمل کنید»
[۵] حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۱۸، ص۸۷.    
[۶] سبحانی تبریزی، جعفر، المحصول فی علم الاصول، ج۴، ص۴۹۳.    
[۷] حیدری، علی‌نقی، اصول الاستنباط، ص۳۰۲.    
[۸] ایروانی، باقر، الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی، ج۴، ص۴۱۶.    
[۹] آخوند خراسانی، محمدکاظم، کفایة الاصول، ص۴۴۲.    
[۱۰] طباطبایی قمی، تقی، آراؤنا فی اصول الفقه، ج۳، ص۲۲۱-۲۱۷.    
[۱۱] صدر، محمدباقر، بحوث فی علم الاصول، ج۷، ص۳۳۸.    
[۱۲] صدر، محمدباقر، دروس فی علم الاصول، ج۲، ص۵۸۹.    
[۱۳] مغنیه، محمدجواد، علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید، ص۴۳۹-۴۴۰.    
[۱۴] خمینی، روح‌الله، الرسائل، ج۲، ص۴۸.    
[۱۵] جزایری، محمدجعفر، منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة، ج۵، ص۵۶۵.    
[۱۶] فاضل لنکرانی، محمد، ایضاح الکفایه، ج۶، ص۱۷۸.    


۴ - پانویس

 
۱. ↑ الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی، ایروانی، باقر، ج۴، ص۴۳۳.    
۲. ↑ الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی، ایروانی، باقر، ج۴، ص۴۱۶.    
۳. ↑ وسائل الشیعة، شیخ حر عاملی، ج۲۷، ص۱۰۸.    
۴. ↑ اصول الفقه، مظفر، شیخ محمدرضا، ج۲، ص۲۰۸.    
۵. ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۱۸، ص۸۷.    
۶. ↑ سبحانی تبریزی، جعفر، المحصول فی علم الاصول، ج۴، ص۴۹۳.    
۷. ↑ حیدری، علی‌نقی، اصول الاستنباط، ص۳۰۲.    
۸. ↑ ایروانی، باقر، الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی، ج۴، ص۴۱۶.    
۹. ↑ آخوند خراسانی، محمدکاظم، کفایة الاصول، ص۴۴۲.    
۱۰. ↑ طباطبایی قمی، تقی، آراؤنا فی اصول الفقه، ج۳، ص۲۲۱-۲۱۷.    
۱۱. ↑ صدر، محمدباقر، بحوث فی علم الاصول، ج۷، ص۳۳۸.    
۱۲. ↑ صدر، محمدباقر، دروس فی علم الاصول، ج۲، ص۵۸۹.    
۱۳. ↑ مغنیه، محمدجواد، علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید، ص۴۳۹-۴۴۰.    
۱۴. ↑ خمینی، روح‌الله، الرسائل، ج۲، ص۴۸.    
۱۵. ↑ جزایری، محمدجعفر، منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة، ج۵، ص۵۶۵.    
۱۶. ↑ فاضل لنکرانی، محمد، ایضاح الکفایه، ج۶، ص۱۷۸.    


۵ - منبع

فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۲۱، برگرفته از مقاله «اخبار تخییر».    
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام) ج۱، ص۳۱۶.    


رده‌های این صفحه : ادله تخییر | اصول فقه | تعادل و تراجیح | حدیث شناسی | مباحث تخییر




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.